بجنورد، خراسان شمالی – فرمانده یگان حفاظت اداره کل محیط زیست خراسان شمالی نسبت به احتمال افزایش شکار غیرمجاز حیات وحش در تابستان پیش رو هشدار داد. کاهش شدید بارندگی، خشکسالی و ضعف پوشش گیاهی مراتع، شرایطی بحرانی را برای گونه‌های جانوری این استان رقم زده و نیاز به حمایت خیرین برای تأمین آب و علوفه حیوانات را بیش از پیش نمایان ساخته است.
خشکسالی و فشار مضاعف بر زیستگاه‌ها
حمید فخرانی، فرمانده یگان حفاظت اداره کل محیط زیست خراسان شمالی، با اشاره به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های کنونی، یعنی کاهش شدید بارندگی و خشک شدن مراتع، اظهار کرد: “پوشش گیاهی مراتع به شدت ضعیف است و از سوی دیگر دام نیز در حال وارد شدن به مراتع است که این امر فشار را بر روی مراتع دوچندان می‌کند.” این وضعیت، تعادل طبیعی زیستگاه‌ها را بر هم زده و منابع غذایی حیات وحش را به شدت کاهش داده است.
وی تأکید کرد: “به طور حتم این عوامل سبب می‌شود تا حیات وحش برای پیدا کردن غذا از زیستگاه خود خارج شود که اگر این امر اتفاق افتاد امکان انجام شکارهای غیرمجاز نیز افزایش می‌یابد.” خروج حیوانات از مناطق امن و ورود به مناطق تحت سکونت انسان یا مسیرهای تردد، آنها را در معرض خطر شکارچیان غیرمجاز قرار می‌دهد. فخرانی افزود: “این خطر در پارک‌های ملی سالوک و ساریگل در اسفراین، مناطق حفاظت‌شده قرخود در شهرستان سملقان و میاندشت در شهرستان جاجرم احساس می‌شود.” این مناطق، از جمله مهم‌ترین زیستگاه‌های حیات وحش در خراسان شمالی هستند که نیازمند توجه ویژه و حفاظت بیشتر در شرایط فعلی هستند.
تغذیه دستی و آبرسانی سیار: تدابیر اضطراری برای نجات حیات وحش
فرمانده یگان حفاظت اداره کل محیط زیست استان با اشاره به شرایط بحرانی، از تغییر رویه اداره کل در زمینه تأمین غذای حیات وحش خبر داد. وی ادامه داد: “به منظور تأمین تغذیه حیات وحش، در سال‌های گذشته در فصل زمستان در برخی از روزها این اداره کل اقدام به توزیع علوفه در مناطق تحت پوشش می‌کرد اما امسال وضعیت به گونه‌ای شده که در حال خرید علوفه برای تغذیه دستی وحوش در فصل تابستان هستیم.” این اقدام، نشان‌دهنده وخامت اوضاع و نیاز حیوانات به کمک‌های فوری برای بقاست.
این مقام مسئول همچنین به وضعیت منابع آبی اشاره کرد و تأکید کرد: “از سوی دیگر وضعیت منابع آبی که حیات وحش استفاده می‌کنند خوب نیست، میزان آب به شدت کاهش یافته و مجبور هستیم تا آبرسانی را به صورت سیار به خصوص در منطقه حفاظت‌شده میاندشت انجام دهیم.” آبرسانی به مناطق دورافتاده و خشک شده، هزینه‌های زیادی را به همراه دارد و بدون حمایت‌های مالی کافی، اجرای آن دشوار خواهد بود.
فراخوان کمک به خیرین: یاری‌رسان حیات وحش باشید
فخرانی تصریح کرد: “در این میان هم برای خرید علوفه و همچنین تأمین آب حیات وحش نیاز به کمک خیران داریم و خیران در این حوزه این اداره کل را یاری کنند. در مسئله آبرسانی نیاز به کمک خیران برای تأمین هزینه‌های خرید آب و تجهیزات آبرسانی همچون تانکر، تراکتور و… هستیم.” این فراخوان، نشان‌دهنده نیاز مبرم به مشارکت عمومی و حمایت مالی برای نجات حیات وحش در خراسان شمالی است. هرگونه کمکی، هرچند اندک، می‌تواند در این شرایط حساس تأثیرگذار باشد.
چالش‌های پیش روی محیط زیست خراسان شمالی
خشکسالی و تغییرات اقلیمی، چالش‌های بزرگی را برای حیات وحش و زیستگاه‌های طبیعی در سراسر جهان ایجاد کرده است. خراسان شمالی نیز از این قاعده مستثنی نیست. افزایش دمای هوا، کاهش بارندگی و مدیریت نامناسب منابع آبی، به کاهش پوشش گیاهی، خشک شدن چشمه‌ها و رودخانه‌ها و در نهایت، تهدید بقای گونه‌های جانوری منجر می‌شود.
از سوی دیگر، شکار غیرمجاز یکی دیگر از تهدیدات جدی برای حیات وحش است. در شرایط بحرانی مانند خشکسالی، حیوانات مجبور به ترک زیستگاه‌های امن خود می‌شوند که این امر، آنها را در معرض دید و دسترسی شکارچیان قرار می‌دهد. این وضعیت، نه تنها جمعیت حیوانات را کاهش می‌دهد، بلکه تعادل اکوسیستم را نیز بر هم می‌زند.
راهکارهای حفاظتی و لزوم مشارکت عمومی
برای مقابله با این چالش‌ها، علاوه بر اقدامات اضطراری مانند تغذیه دستی و آبرسانی، نیاز به راهکارهای بلندمدت و مشارکت گسترده عمومی است. این راهکارها شامل:
- مدیریت پایدار منابع آبی: برنامه‌ریزی جامع برای استفاده بهینه از منابع آب، جلوگیری از هدررفت آب و توسعه روش‌های نوین آبیاری.
- حفاظت از مراتع و جنگل‌ها: جلوگیری از چرای بی‌رویه دام، احیای مراتع و جنگل‌ها و مبارزه با تخریب زیستگاه‌ها.
- افزایش آگاهی عمومی: اطلاع‌رسانی گسترده در مورد اهمیت حفاظت از حیات وحش و پیامدهای مخرب شکار غیرمجاز.
- تقویت نیروهای حفاظتی: افزایش بودجه و تجهیزات لازم برای یگان‌های حفاظت محیط زیست.
- قوانین بازدارنده: اجرای قاطع قوانین مربوط به شکار و صید غیرمجاز و افزایش جریمه‌ها.
با توجه به اهمیت حیات وحش به عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از میراث طبیعی کشور، همکاری تمامی اقشار جامعه، از جمله مردم محلی، سازمان‌های مردم‌نهاد و خیرین، برای حفظ این گنجینه ملی ضروری است. امید است با اقدامات مؤثر و مشارکت همگانی، شاهد عبور حیات وحش خراسان شمالی از این تابستان دشوار و تضمین بقای آنها برای نسل‌های آینده باشیم.
