دانشگاه پیام‌نور پس از ۴۰ سال؛ مسیر آینده بزرگ‌ترین دانشگاه دولتی کشور

اخرین بروزرسانی در تاریخ آبان 17, 1404 توسط سارا اوحدی

مأموریت تازه دانشگاه پیام‌نور در آستانه چهار دهه فعالیت

چهار دهه پس از تأسیس، دانشگاه پیام‌نور بار دیگر در کانون توجه قرار گرفته است. رئیس‌جمهور اخیراً از رؤسای دانشگاه‌های پیام‌نور و فرهنگیان خواسته ظرف یک هفته طرح جامع و برنامه عملیاتی مشخصی برای تحقق اهداف و بهره‌برداری بهینه از ظرفیت‌های موجود ارائه دهند. این دستور، زمزمه‌های قدیمی درباره ادغام دو دانشگاه را دوباره زنده کرد، هرچند مسئولان وزارت آموزش‌وپرورش تأکید دارند موضوع ادغام مطرح نیست و هدف اصلی، استفاده از فضاهای بلااستفاده پیام‌نور برای رفع کمبودهای دانشگاه فرهنگیان است.

نقد عملکرد و فاصله گرفتن از اهداف اولیه

پزشکیان، رئیس‌جمهور، در سخنان خود به‌طور ضمنی نقدی بر عملکرد پیام‌نور داشت و گفت: مأموریت‌های این دانشگاه در ابتدا مترقی و آینده‌نگرانه طراحی شده بود، اما در ادامه مسیر از اهداف اصلی فاصله گرفته است. کاهش تعداد دانشجویان در سال‌های اخیر و تعطیلی برخی شعب، نشانه‌ای از این فاصله‌گیری محسوب می‌شود.

تاریخچه و جایگاه دانشگاه پیام‌نور

دانشگاه پیام‌نور در سال ۱۳۶۵ با هدف گسترش آموزش عالی در مناطق محروم و دورافتاده تأسیس شد و نخستین پذیرش دانشجو در مهرماه ۱۳۶۷ انجام گرفت. این دانشگاه اکنون با ۴۹۵ شعبه در ۳۱ استان کشور فعالیت دارد و تاکنون بیش از ۳.۵ میلیون نفر فارغ‌التحصیل داشته است. در حال حاضر حدود ۳۶۰ هزار دانشجو در این دانشگاه مشغول تحصیل هستند.

فراز و فرودهای پیام‌نور در چهار دهه

• دهه ۷۰: دوره توسعه تدریجی و تثبیت جایگاه
• دهه ۸۰: دوران طلایی با بیش از یک‌میلیون دانشجو و تبدیل به بزرگ‌ترین دانشگاه جهان از نظر تعداد دانشجو
• دهه ۹۰: دوره چالش و کاهش نسبی دانشجویان در سایه تغییر سیاست‌های وزارت علوم و اشباع بازار آموزش عالی

گستره رشته‌ها و واحدهای آموزشی

دانشگاه پیام‌نور اکنون حدود ۴۰۰ رشته در مقطع کارشناسی، ۲۲۰ رشته در مقطع ارشد و ۱۲۰ رشته در دوره دکتری ارائه می‌دهد. بیشترین تعداد واحدهای دانشگاهی در استان‌های فارس، خراسان رضوی، تهران و خوزستان قرار دارند که در مجموع حدود ۳۰ درصد کل واحدهای کشور را شامل می‌شوند.

رتبه جهانی دانشگاه پیام‌نور

بر اساس رتبه‌بندی US News 2024-2025، دانشگاه پیام‌نور در میان ۶۹ دانشگاه ایرانی حاضر در جمع ۲۲۰۰ دانشگاه برتر جهان، رتبه ۵۳ کشوری و ۱۹۷۲ جهانی را کسب کرده است. این جایگاه نشان می‌دهد پیام‌نور همچنان در عرصه علمی و پژوهشی حضور دارد، هرچند نیازمند بازنگری جدی در مأموریت‌ها و راهبردهای آینده است.

جمع‌بندی

دانشگاه پیام‌نور پس از ۴۰ سال فعالیت، در نقطه‌ای حساس قرار گرفته است. کاهش جمعیت دانشجویی، تغییر سیاست‌های آموزش عالی و ضرورت بهره‌برداری از ظرفیت‌های بلااستفاده، این دانشگاه را نیازمند بازتعریف مأموریت‌ها کرده است. آینده پیام‌نور وابسته به توانایی آن در بازگشت به اهداف اولیه، تمرکز بر آموزش نیمه‌حضوری و پژوهش‌های کاربردی، و هم‌افزایی با سایر نهادهای آموزشی خواهد بود؛ مسیری که می‌تواند جایگاه بزرگ‌ترین دانشگاه دولتی کشور را دوباره تثبیت کند.

مجله خبری اوقات خوش