By سارا اوحدی اخرین بروزرسانی در تاریخ آبان 11, 1404 توسط سارا اوحدی
زرشک به‌عنوان گیاه بومی خراسان جنوبی، نه‌تنها جایگاهی ویژه در اقتصاد و فرهنگ این استان دارد، بلکه به دلیل ترکیبات فعال زیستی ارزشمند، توجه گسترده محققان علوم پزشکی و داروسازی را نیز به خود جلب کرده است.
خراسان جنوبی قطب تولید زرشک جهان
زرشک گیاهی بومی مناطق معتدل و نیمه‌خشک است و خراسان جنوبی بزرگ‌ترین تولیدکننده آن در جهان به شمار می‌رود. شهرستان قاین به‌عنوان قطب اصلی و برند معتبر زرشک دنیا شناخته می‌شود. این محصول باغی علاوه بر مصرف تازه و خشک، در صنایع غذایی و دارویی نیز کاربرد گسترده‌ای دارد. حتی برگ زرشک به‌صورت جوشانده برای بهبود هضم و تنظیم صفرا مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ترکیبات دارویی زرشک و نقش آن در سلامت
پژوهش‌های علمی نشان داده‌اند که زرشک سرشار از ترکیبات فعال زیستی از جمله الکالوئید بربرین و آنتی‌اکسیدان‌های قوی است. ریشه و ساقه این گیاه بیشترین میزان بربرین را دارند و مطالعات بین‌المللی ثابت کرده‌اند که عصاره زرشک می‌تواند در تنظیم قند خون و بهبود وضعیت بیماران مبتلا به دیابت نوع دو مؤثر باشد.
- مصرف کنترل‌شده زرشک عملکردی مشابه برخی داروهای رایج مانند متفورمین دارد.
- این گیاه سبب کاهش قند خون ناشتا، بهبود حساسیت سلولی به انسولین و افزایش جذب گلوکز می‌شود.
زرشک و مدیریت بیماری‌های متابولیک
علاوه بر اثرات مثبت در کنترل دیابت، زرشک در کاهش چربی خون، محافظت از سلول‌های کبدی و کاهش عوامل التهابی نیز نقش دارد. این ویژگی‌ها آن را به گزینه‌ای مؤثر در مدیریت بیماری‌هایی همچون کبد چرب غیرالکلی و سندرم متابولیک تبدیل کرده است.
ظرفیت‌های اقتصادی و صنعتی زرشک
خواص ضدباکتریایی و آنتی‌اکسیدانی زرشک، آن را به ماده‌ای ارزشمند برای تولید فرآورده‌های دارویی، غذایی و مکمل‌های سلامت‌محور بدل کرده است. توسعه زنجیره ارزش این محصول می‌تواند علاوه بر ارتقای سلامت جامعه، سهم مهمی در رونق اقتصادی خراسان جنوبی ایفا کند.
جمع‌بندی
زرشک خراسان جنوبی با پشتوانه علمی و ظرفیت‌های دارویی و اقتصادی، فرصتی بی‌بدیل برای توسعه صنایع غذایی و داروسازی کشور فراهم کرده است. بهره‌گیری از این ظرفیت‌ها می‌تواند جایگاه ایران را در بازار جهانی گیاهان دارویی ارتقا دهد و همزمان به بهبود سلامت عمومی و رشد اقتصادی منطقه کمک کند.