By سارا اوحدی اخرین بروزرسانی در تاریخ آبان 11, 1404 توسط سارا اوحدی
۱۱ آبان، روز فرهنگ شهروندی، قانون‌مداری و مسئولیت‌پذیری، یادآور این حقیقت است که توسعه پایدار تنها با ارتقای آگاهی عمومی، آموزش هدفمند و مشارکت فعال مردم امکان‌پذیر خواهد بود.
فرهنگ شهروندی؛ فراتر از رعایت قوانین
فرهنگ شهروندی صرفاً به معنای تبعیت از قوانین نیست، بلکه مجموعه‌ای از مسئولیت‌پذیری، احترام متقابل و مشارکت اجتماعی را در بر می‌گیرد. در ایران با وجود قوانین متعدد، چالش‌های فرهنگی و رفتاری همچنان مانع تحقق کامل این فرهنگ هستند. تجربه جهانی نشان می‌دهد کشورهایی که آموزش شهروندی، شفافیت و پاسخگویی را در اولویت قرار داده‌اند، توانسته‌اند اعتماد عمومی و پایبندی به قانون را افزایش دهند.
آموزش، نظارت و مشارکت؛ سه رکن اصلی موفقیت
مهدی نادری، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه جامع علمی‌کاربردی، با اشاره به وضعیت موجود گفت: بسیاری از مردم درک دقیقی از حقوق و تکالیف خود ندارند و این مسئله به کاهش اعتماد اجتماعی منجر شده است. او سه عامل کلیدی برای تقویت فرهنگ شهروندی را چنین برشمرد:
- آموزش مستمر و نظام‌مند از سنین پایین در مدارس و دانشگاه‌ها
- شفافیت و نظارت عادلانه در اجرای قوانین
- مشارکت فعال مردم در فرآیندهای اجتماعی و تصمیم‌گیری‌ها
نمونه‌های موفق جهانی در قانون‌مداری
نادری با اشاره به کشورهایی مانند ژاپن و فنلاند توضیح داد: این کشورها با برنامه‌های آموزشی گسترده و ایجاد محیطی شفاف و پاسخگو توانسته‌اند سطح بالایی از قانون‌مداری و مسئولیت‌پذیری شهروندان را ایجاد کنند. او تأکید کرد که بومی‌سازی این تجارب می‌تواند به تقویت فرهنگ شهروندی در ایران کمک کند.
نقش رسانه‌ها در تقویت فرهنگ شهروندی
به گفته این استاد دانشگاه، رسانه‌ها می‌توانند با برجسته‌کردن اقدامات مثبت شهروندان، انگیزه اجتماعی ایجاد کنند و فرهنگ احترام به قانون را تقویت نمایند. استمرار این اقدامات همراه با آموزش و شفافیت، زمینه‌ساز جامعه‌ای قانون‌مدار و همدل خواهد بود.
اعتماد عمومی و احساس امنیت
نادری افزود: از منظر روان‌شناسی اجتماعی، رعایت قانون ارتباط مستقیمی با احساس امنیت و اعتماد دارد. زمانی که شهروندان مطمئن باشند قوانین به‌طور یکسان و منصفانه اجرا می‌شوند، کمتر به تخلف روی می‌آورند و حس تعلق اجتماعی در آنان تقویت می‌شود.
جمع‌بندی
فرهنگ شهروندی و قانون‌مداری، کلید اصلی توسعه پایدار در ایران است. آموزش هدفمند، مشارکت مردمی و شفافیت در اجرای قوانین می‌تواند مسیر تحقق این فرهنگ را هموار کند و جامعه‌ای مسئولیت‌پذیر، قانون‌مدار و همدل بسازد.