نخستین داروی پیشگیری از ویروس HIV با اثربخشی صد درصدی، پس از سال‌ها انتظار، از سوی سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) تایید شد. این دارو که تنها با دو بار تزریق سالانه محافظت کامل ایجاد می‌کند، نقطه عطفی مهم در مقابله با همه‌گیری HIV به شمار می‌رود.
بر اساس گزارش منابع بین‌المللی، این دارو با نام تجاری «یزتوگو» و ترکیب دارویی «لناکاپاویر» به دسته مهارکننده‌های کپسید تعلق دارد. کپسید، بخش پروتئینی ویروس HIV-1 است که در روند آلوده‌سازی سلول‌های میزبان نقشی حیاتی دارد. «لناکاپاویر» با مسدود کردن فعالیت‌های این کپسید، مانع از تکثیر ویروس می‌شود.
مطالعات بالینی نشان داده‌اند که این دارو می‌تواند به شکلی کامل از ابتلای افراد سالم به ویروس HIV پیشگیری کند. کارشناسان معتقدند چنین اثربخشی بالا، تحولی در عرصه پیشگیری از HIV محسوب می‌شود و می‌تواند جایگزینی مؤثر برای روش‌های روزانه مانند قرص‌های خوراکی شود.
شرکت داروسازی «گیلیاد ساینسز» که توسعه این دارو را برعهده داشته، اعلام کرده است که با همکاری شش تولیدکننده بین‌المللی، شرایط عرضه مقرون‌به‌صرفه «یزتوگو» را فراهم خواهد کرد. همچنین توافقی با صندوق جهانی مبارزه با ایدز، سل و مالاریا صورت گرفته تا این دارو به‌صورت رایگان در اختیار دو میلیون نفر از کشورهای کم‌درآمد و متوسط رو به پایین قرار گیرد.
کارشناسان بیماری‌های عفونی همچون کارلوس دل ریو، «یزتوگو» را گزینه‌ای تحول‌آفرین برای روش‌های PrEP یا پیشگیری قبل از مواجهه می‌دانند. این دارو می‌تواند با کاهش تعداد دفعات مصرف، موانع رایج در دسترسی به داروهای پیشگیری را برطرف کرده و استفاده از آن را برای گروه‌های هدف تسهیل کند.
در حال حاضر، «گیلیاد» در حال مذاکره با مراجع بهداشتی کشورهای مختلف از جمله استرالیا، کانادا، آفریقای جنوبی، سوئیس و برزیل است تا فرآیند تایید و عرضه جهانی آن را گسترش دهد. این شرکت همچنین اعلام کرده که افراد واجد شرایط در ایالات متحده بدون بیمه نیز می‌توانند از طریق برنامه‌های حمایتی به این دارو دسترسی رایگان داشته باشند.
مدیر اجرایی صندوق جهانی، پیتر سندز، با بیان اینکه این دارو فراتر از یک دستاورد علمی، یک تحول اساسی در مسیر پایان دادن به اپیدمی HIV محسوب می‌شود، تاکید کرده است: دستیابی جهانی به نوآوری‌های نجات‌بخش باید در اولویت قرار گیرد، به‌ویژه برای جمعیت‌هایی که بیشترین نیاز را دارند.
این اتفاق می‌تواند آغاز فصل تازه‌ای در مبارزه جهانی علیه ویروس HIV باشد، با امید به اینکه پیشگیری و درمان برای همگان، بدون تبعیض و با عدالت دست‌یافتنی شود.
